ΜΙΑ ΜΕΡΑ ΣΤΟ Α'Ι'ΒΑΛΙ

Τις μέρες που ήμασταν στη Μυτιλήνη,οργανώσαμε μια ημερήσια εκδρομή "απέναντι",στην Τουρκία,μιάμιση ώρα απόσταση με το πλοίο,στο Α'ι'βαλί.

Αν κι η γιαγιά μου ήρθε απ' τη Σμύρνη το '22 κι η θεια μου έλεγε ιστορίες της Μικρασίας,το μόνο που έρχεται στη μνήμη μου είναι το υπέροχο τραγούδι απ' το δίσκο του Απόστολου Καλδάρα με τη Χαρούλα να γραντζουνάει την ψυχή για τα "2 παλληκάρια απ' το Α'ι'βαλί που πίνανε και καπνίζανε και την αγάπη βρίζανε"...
Και δεν μπήκα ποτέ στην αρρώστια για χαμένες πατρίδες,κρυμμένους βασιλιάδες και παπάδες έτοιμους πίσω απ' τις καμπάνες να ξαναφέρουν βασιλεύουσες χίμαιρες...

'Ετσι,απλώς με τουριστική περιέργεια,αλλά και πιο σύγχρονες περιγραφές απ' τα ταξίδια φίλων στη γείτονα,μάς έβγαλε εννιά η ώρα το πρωί στα διεθνή ύδατα το επιβατηγό "Γιασμίν",με πρώτο άγχος των συμπατριωτών μου επιβατών σε ποιο μίλι θα κατέβει η ελληνική για να υψωθεί η τουρκική σημαία,στα 6,τα 8,ή στα 12- τέτοια τρέλα οι άνθρωποι...

Το επόμενο παραλήρημα συνέβη πλησιάζοντας τις απέναντι ακτές,όπου συγκινημένη μεσήλιξ με στόμφο μας προέτρεπε να κοιτάξουμε στην κορυφή τού λόφου μια μισογκρεμισμένη εκκλησία που "την έχουν παρατημένη χρόνια" και για το λυγμό που της έρχεται όποτε την αντικρύζει..
Σκέφτηκα να την ρωτήσω,σε ποιο ακριβώς σημείο στην Ελλάδα διασώζεται πλήρως κι εν λειτουργία ένα οθωμανικό τζαμί ως δείγμα της χιλιόχρονης μας.."συνύπαρξης"...αλλά ,είπαμε,θέλαμε να φτάσουμε στην Τουρκία χωρίς προκαταλήψεις και φορτίσεις που δεν αφορούν την πραγματικότητα-κι έτσι απομακρυνθήκαμε από κοντά της,κι ούτε ακολουθήσαμε το χριστεπώνυμο πλήθος όταν βγήκαμε στο τελωνείο τού Α'ι'βαλίκ,όπως το προφέρουν οι γείτονες.

Απ' το λιμάνι φαίνεται μια μάλλον άσχημη πόλη,απλωμένη χωρίς ανάσες πράσινου,χωρίς εμφανή ρυμοτομία ή ιδιαίτερη αρχιτεκτονική ομορφιά,με παλιά κτήρια αφημένα στη φθορά τους- αλλά αν δεν περπατήσεις,εικόνα δεν θα έχεις σωστή για το άρωμα μιας πόλης,κι έτσι,ρωτώντας πάμε προς το κέντρο της..

Η απόσταση ώς την κεντρική αγορά τού λιμανιού είναι με τα πόδια περίπου μισήν ώρα.
Στο δρόμο βλέπεις αρχικά συνεργεία αυτοκινήτων,μετά παλιομοδίτικα κρατικά κτίσματα κι έπειτα παμπάλαιες πολυκατοικίες και ημιγκρεμισμένα σπίτια σε στενά σα μαχαλάδες,εμφανή φτώχεια,αλλά όχι κι εγκατάλειψη,παιδάκια τρέχουν,παντού σχοινιά με μπουγάδες τα ρούχα και γυναίκες με μαντήλες να καθαρίζουν αυλές και μπαλκόνια,φωνές,χρώματα,χαρούμενα πρόσωπα.

'Οσο πλησιάζεις το κέντρο, σύγχρονα μαγαζιά ηλεκτρικών δίπλα σε λουκούλειες βιτρίνες αρτοποιείων σε μορφή μεγάλης καντίνας,μυρωδιά ψημένο ψωμί,πίττες και σιροπιαστά.

Μπαίνουμε στον πεζόδρομο που με καλντερίμι στο έδαφος ξεκινά την αγορά.
Ανεβαίνουμε ένα σοκάκι που δείχνει να καταλήγει σ' ένα παρκάκι,όπου ξεπροβάλλει ένα τζαμί και ο χώρος λατρείας.
Η γυναίκα μου πηγαίνει απ ευθείας σε ένα κτίσμα με παγκάκια και γούρνα κυκλική με πολλές βρύσες,όπου παρατηρούμε όλους να στέκονται πριν μπουν μέσα.
Φυσικά κανείς εκεί δεν μιλά,παρά τη μητρική γλώσσα,η νοηματική μας βοηθάει,τρία κοριτσάκια 10-12 χρονών τής "εξηγούν" πως με το σαπούνι πλένουμε αυτιά,χέρια και πόδια,και μετά καθαροί μπαίνουν μέσα...

Εγώ περιτριγυρίζω έξω,όπου έχει καροτσάκι παρασκευαστών λουκουμάδων,καταλαβαίνω πως τους μοιράζουν ως "αντίδωρο" σε όσους βγαίνουν- και σας διαβεβαιώ ήτο νοστιμότατοι!

Στο παγκάκι βγαίνοντας, το κορίτσι μου ανάβει τσιγάρο,στην περίβολο,υπό τα έκπληκτα βλέμματα των παρισταμένων,μου εξηγεί την απλότητα τού χώρου μέσα στο ναό τους,πώς επιβαλόταν να βάλει μαντήλα και να καλύψει τα γυμνά της μπράτσα για να μπει...

Και ξαναπαίρνουμε τον εμπορικό δρόμο,κάτι σαν την αγορά στο Μοναστηράκι αλλά από παλιές φωτογραφίες του 50,δεκάδες μαγαζάκια με ρούχα,κεραμικά,παπούτσια,μικροαντικείμενα για το σπίτι.
Και μικρά καφενεία-εστιατοριάκια,όπου όλοι πίνουν κοκκινόμαυρο τσάι και διαλέγουν φαγητό από ατελείωτα πυρέξ ρύζι με αμέτρητες πολύχρωμες σάλτσες.
Στους κάθετους δρόμους σύγχρονα πολυκαταστήματα πλάι στο παζάρι όπου πουθενά δεν θα βρεις ταμπέλα με τιμές,και ποτέ δεν σταματάς να πληρώσεις την πρώτη τιμή που θ' ακούσεις.

'Εχει τρομαχτική υγρασία,έντεκα το πρωί και κολλάμε,αφόρητη αίσθηση,βρίσκουμε μιαν όμορφη γωνιά, ένα μεγάλο κλασσικό καφενείο,τραπέζια γεμάτα και παίζουν χαρτιά κι ένα παιχνίδι με ξύλινες μάρκες,εμείς παραγγέλνουμε τούρκικο καφέ,νερό κι ένα τάβλι,με νοήματα και χαμόγελα μιλάμε με τον καφετζή που μας φέρνει ένα αρωματικότατο,πηχτό καφεδάκι,το όνομά του γραμμένο στο τζάμι τού μαγαζιού του,"Καραθανάσσης".
Κερδίζω στο τάβλι και σχολιάζουμε πως όση ώρα καθόμαστε εκεί,αλλά και σε όλα τα ντόπια μη τουριστικά μαγαζιά δεν κάθεται γυναίκα πουθενά,καμιά.

Κατηφορίζουμε προς τα μαγαζιά στην παραλία.

Στάση σε μια από τις δεκάδες δημόσιες τουαλέτες,μία σχεδόν σε κάθε τετράγωνο- απ' αυτές που στην Αθήνα τριπλοκλειδώσαμε αφού δεν μπορούσαμε να συντηρούμε.
Εδώ πληρώνεις εισιτήριο πριν περάσεις μέσα από ηλεκτρικές μπάρες,όπως του ηλεκτρικού,τα πλακάκια λάμπουν από καθαριότητα,ντρέπεσαι να πατήσεις.

Εκείνο που επίσης λάμπει είναι και το πρόσωπο του Κεμάλ που συναντάμε παντού.
Σε κάθε μαγαζί,σε κάθε γωνιά,στο περίπτερο,στο καρότσι,σε όλα τα κτήρια,παντού τεράστιες φωτογραφίες του σε κορνίζες που πουλάνε όλα τα καταστήματα.
Μαζί και παντού ανεμίζουν τουρκικές σημαίες,ποτέ και πουθενά στη ζωή μου δεν είδα τόσες αναρτημένες σημαίες σε κάθε δομημένο χιλιοστό εδάφους!

'Οπως και στρατιώτες,όπως και αστυνομικούς,εκατοντάδες παντού.
Παγεροί,αγέρωχοι,οπλισμένοι αστακοί,κρανοφόροι-και πιτσιρικάδες.
Περιπολίες και φυλάκια σε κάθε στενό,ασφυκτική παρουσία,ενοχλητική με τα ερευνητικά βλέματα.

Έχουμε φτάσει στην τουριστική,πολύβουη παραλία,με τα δεκάδες κολλημένα το ένα στο άλλο,καφέ,ζαχαροπλαστεία,ταβέρνες.
Μόνο τούρκικες επιγραφές.
Και θεσπέσια εικόνα και μυρωδιά στα γλυκά,θάθελα να τα φάω όλα!
Τα φαγητά,αν και φαίνονται λαχταριστά,δεν με ελκύουν.

Τα προσπερνάμε,αφού πάμε να πάρουμε μικρό κα'ι'κάκι για να περάσουμε στα απέναντι νησάκια,τα Μοσχονήσια,μάς είπαν να πάμε εκεί αν θέλουμε να κάνουμε μπάνιο και καιγόμαστε απ' την κάψα και το αεράκι στο καραβάκι είναι βάλσαμο- αλλά βουτιά δεν κάναμε!Καθ' οδόν χαζεύαμε τεράστιες μαμάδες-μέδουσες μωβ,ενώ πλησιάζοντας δεν βλέπεις ακτή,απλώς μπαίνουν στη θάλασσα πηδώντας απ' την άκρη σκαμμένης αποβάθρας,με βράχια και μάλλον βρώμικα νερά...μπα,άσε καλύτερα,ας ιδρώσουμε λίγο ακόμα!

Τα Μοσχονήσια είναι το προάστιο για τα εξοχικά των εύπορων τού Α'ι'βαλιού,εδώ τα μαγαζιά είναι πιο εξευρωπα'ι'σμένα,βλέπεις ελάχιστες γυναίκες με μαντήλες,αγκαλιασμένα ζευγαράκια δυτικότροπων ντόπιων,ενώ και το υπαίθριο παζάρι είναι στημένο πιο σύγχρονα- και μένω άφωνος σ' ένα μαγαζί που πουλάει μόνο τάβλια,δηλαδή χιλιάδες διαφορετικά,πολύχρωμα,τέλεια σχέδια,συνδυασμοί θηκών με πούλια και φαντασία,τέχνη ανείπωτης ομορφιάς,μετανιώνω που δεν αγόρασα,κι ούτε καν πόσο κόστιζαν,με τη σκέψη πού να το κουβαλάω τώρα..!

Καθόμαστε σ' ένα καφέ-κυλικείο στην αποβάθρα.
Μας...έσυρε εκεί η μυρωδιά ψημένης βάφλας και λιωμένης καμμένης καραμέλας και βουτύρου.
Είμαστε μπροστά στην παρασκευή ενός έργου τέχνης,του πιο μοσχομυρωδάτου παγωτού που είδα ποτέ στη ζωή μου,κι όταν παραγγείλαμε ντοντουρμά και σοκολάτα,κοντέψαμε να λιποθυμήσουμε απ' την έκσταση στον ουρανίσκο! Μαστιχωτό,γεύση ανεπανάληπτη,πώς λέμε "θε'ι'κή"...αλλάχ,αλλάχ τί παγωτοπροσυλητισμός ήταν αυτός,γελώντας θυμηθήκαμε την Ντάλια τού "παρά πέντε",νάμασταν πλούσιοι,απλώς θ' αγοράζαμε όλη την επιχείρηση και θα τα φέρναμε με ψυγεία Ελλάδα!...δεν νομίζουμε θα ξαναφάμε αλλού τέτοιο θεσπέσιο κα'ι'μάκι!

Επιβίβαση στο μικρό καραβάκι,πίσω στην προκυμαία στο Α'ι'βαλί να γυρίσουμε στο τελωνείο για την επιστροφή.

Στο δρόμο πλησιάζοντας ακούμε φωνές,κόσμος μαζεμένος,γίνεται γερός καυγάς,παρατηρούμε και σκάμε στα γέλια,ένας οδηγός Μερσεντές Κομπρέσορα έχει πιαστεί στα χέρια με οδηγό ταξιτζή που τόλμησε να του κλείσει το δρόμο...
Αν βάλετε ελληνική διάλεκτο...ε!...καμιά διαφορά!,μούντζες είδαμε,σάλια εκτοξεύονταν,πάλευαν περαστικοί να τους χωρίσουν,νταηλίκι κι απειλές...τελικά εδώ ανήκουμε,αυτοί είναι οι "ούνα φάτσα,ούνα ράτσα",κι ας μην το αντέχουμε...
Ευκαιρία να σιγουρευτούμε κοιτάζοντας το ετερόκλητο πλήθος που μαζεύτηκε στον τσαμπουκά..
Πόλη της απόλυτης αντίθεσης,ρόλεξ και φτηνό πλαστικό, Άουντι και σακαράκες του 70,ακριβά κινητά και ζητιάνοι,λάπτοπ και κουρέλια,πολυκαταστήματα και δίπλα παράγκες,κομμωτηρίου πλατινέ μαλί και μπούργκα,οι έχοντες χρήματα αεράτοι και λίγο σνομπ,οι μη έχοντες κατέχουν χαμογελαστά πρόσωπα και δεν φανερώνουν εξαθλίωση.

Τελωνείο,παίρνουμε πίσω τις ταυτότητες και παραδίδουμε το πλαστικό πάσο επισκέπτη μιας ημέρας,η ώρα είναι πεντέμιση και ανεβαίνουμε στο πλοίο που θα μας γυρίσει,επτά παρά δέκα αντικρύζουμε το λιμάνι της Μυτιλήνης.
Στ' ανοιχτά,απ' το πρωί κι ώς τώρα είναι πάντα αγκυροβολημένο γιγάντιο τούρκικο αεροπλανοφόρο.
Οι συνήθεις πατριώτες μάς ενημερώνουν πως τα σχέδια αποβίβασής τους για την κατάληψη του νησιού ξεκινούν στην παραλία Βατερών...

Κατεβαίνουμε στο ελληνικό έδαφος,ταλαιπωρημένοι απ' τη φριχτή ζέστη,αλλά γεμάτοι εικόνες,αρώματα,φυσιογνωμίες,μια γερή ρουφηξιά ενός κόσμου άλλου,δίπλα μας,ίδιου και τόσο διαφορετικού,αλλού και τόσο κοντά μας.
Ανοιχτά μάτια θέλει και καλή καρδιά.
Είναι σίγουρο πως με τους απλούς ανθρώπους δεν έχουμε τίποτα να χωρίσουμε-και χωρίζουμε πάντα τα πάντα,γιατί είμαστε εύκολοι στην παρεξήγηση και τη φασαρία.
Χωρίς χώρο για εμπιστοσύνη,διάθεση συνεργασίας,αναγνώριση διαφορετικότητας,σεβασμό,αλληλεγγύη και την "τεχνητή" λησμονιά όσων μας πληγώνουν-μια γραμμή και ας παν στην ευχή τα παλιά.



ΥΓ 1-
Επίτηδες άφησα τα πρακτικά απ' εξω,για την εξιστόρηση,ας τα αφιερώσω στον υφυπουργό τουρισμού με αγάπη..
Εισιτήριο αλέ-ρετούρ Μυτιλήνη-Α'ι'βαλί,90 λεπτά είτε άτομο,είτε αυτοκίνητο 10 ευρώ!
Το κα'ι'κάκι που σε μεταφέρει στο απέναντι νησάκι,το άτομο 1 ευρώ.
Καφεδάκι,αυτό που λέμε ελληνικό,1 ευρώ.
Ένα τοστ,υπέρδιπλο απ' αυτά που σερβίρουν εδώ,και δυο βάφλες με δυο μπαλάρες παγωτό,και δυο νερά 4,5 ευρώ (κι αυτό συζητίσιμο,αφού ο πονηρός μαγαζάτορας άλλες τιμές έλεγε στους κατέχοντες τουρκικές λίρες κι άλλες σε μας τους τουριστάκους.)
Γεύμα δύο ατόμων,με κρασί και γλυκό 18-25 ευρώ...και οι δύο,το σύνολο.
Και στο δρόμο χαζεύοντας νεοκλασσικό ανακαινισμένο σε ξενώνα,μπήκα και ρώτησα τιμή,25 ευρώ το δίκλινο με πλήρη διατροφή.
Τα περαστικά μου και να μην κλαίγεται κανείς στο κύκλωμα πρακτορείο-ξενοδόχοι.


ΥΓ2-

Την διακρατική συνεννόηση ως προς τον τελωνειακό έλεγχο,πολύ σκέφτηκα αν πρέπει να την αναφέρω,φαντάζομαι για τη διευκόλυνση και την αποφυγή ταλαιπωρίας έχουμε κι απ τις 2 πλευρές θεσπίσει την άξια τακτική "σφυρίζω αδιάφορα"...
ΚΑΝΕΝΑΣ έλεγχος,πουθενά,μονάχα ταμπέλες πως απαγορεύονται τ' αφορολόγητα τσιγάρα και ποτά και οι συσκευές,μόνο ταμπέλες.
Πουθενά δεν μας έλεγξαν αποσκευές,τί πήγαμε και τί φέραμε από χώρα σε χώρα.
ΟΚ,είπαμε μην τρομάξουμε και θυμηθούμε σκηνές "εξπρές του μεσονυχτίου"...,αλλά και η υπέροχη απάντηση της ελληνίδος φύλακα-ελεγκτή στο τελωνείο που γυρίζαμε στην ερώτηση έκπληκτης κυρίας που αρνήθηκαν καν ν' ανοίξουν 3 βαλίτσες της..."μα καλά,δεν θα δείτε τί έχω μέσα;"..."ε,τί να δούμε γλυκιά μου,αφού σας ψάξαμε το πρωί που φεύγατε!"...διεκδικεί ανέκδοτο,άρα χαλαρά μπορείς να διακινήσεις ό,τι γουστάρεις,μέχρι και μαστουρωμένη και μπα'ι'λντισμένη απ' την αφόρητη κάψα ελληνοτουρκική φιλία!!

Άφεριμ!